Konda Barometre Çalışmalarına Göre Türkiye’de Ortalama İnsan Kimdir?

KONDA'nın Mart 2010'dan beri düzenli olarak yaptığı barometre çalışmaları, halkın siyasi ve toplumsal eğilimlerini ve tercihlerini ölçmeyi amaçlayan, toplumsal araştırmalar dizisidir. Bu değerlendirmeye konu olan "Türkiye'de Ortalama İnsan Kim? (KONDA Barometresi)" başlıklı barometre, 2016 yılında 2511 kişinin katılımıyla gerçekleşen anket çalışmasından elde ettiği verilerle, Türkiye’deki ortalama insanın değerleri, ekonomik özellikleri, alışkanlıkları ve karakter özelliklerini, toplumun bakış açısıyla ele almaya çalışmıştır. Yapılan tanımların farklı demografik, ekonomik ve siyasi gruplar nezdinde nasıl değiştiği ve benzeştiğini anlamayı amaçlayan araştırma;

-Bireyin içinde yaşadığı topluma dair algıları gerçekle ne kadar örtüşür?

- Bireyin etraflarındaki insanlara dair tespitleri nelerdir?

- Ortalama insan olmak arzulanır bir durum mu?

Sorularına cevap aramıştır.

Denekler sorulan “Türkiye’de ortalama insanı tarif eder misiniz?” sorusuna verilen cevaplarda, çoğunlukla ortalama insan 30-40 yaşlarında erkek, Ak Parti seçmeni, orta öğretim ya da lise mezunu, dindar, çekirdek aileye sahip, nadiren alkollü içki tüketen ve ailesiyle lokantaya giden, oruç tutan, dişlerini 2-3 günde bir fırçalayan kişi olarak tanımlanmıştır. Belirli gruplarda tanımlanan ortalama insanın bazı özelliklerinin değişebildiği, örneğin kadınlar ve ev hanımlarına göre ortalama insanın kadın ve her gün dişlerini fırçalayan biri olduğu; Öğrencilere göre lise mezunu olduğu; öğrenciler, HDP ve CHP seçmenine göre ortalama insanın bazen alkol tüketti görülmüştür.

Türkiye toplumunun özellikle değer ve sahipliklere dair mevcut durumunu, önceki saha çalışmalarından bildiğini belirten KONDA, bu verilerle, deneklerden aldığı cevapları farkındalık endeksinde test etmiştir. Farkındalık endeksi sonucunda algı ve gerçek durum arasında farklılıkların olduğu görülmüştür. İnsanların ortalama insan tanımında akıllı telefon ve kredi kartı kullanımı tahminlerinin olduğundan çok yüksek olduğu, bulaşık makinesi kullanma, eve, pasaporta ve yazlığa sahip olma konusunda da beklentilerinin gerçektekinden aşağıda olduğu tespit edilmiştir. Değerler hakkında sorulan kürtaj, evlilikte dini nikah, farklı dinden ve etnik kökenden biriyle evlenme sorularına verilen cevaplar üzerinden, deneklerin toplumu normalden daha fazla muhafazakar bulduğu ve zihinlerindeki ortalama Türkiye insanı ile fikir ayrılığına düştüğü görünmüştür. Ancak bu ayrılığın ölçü boyutu, sahiplik üzerine yapılan görüşlerden oldukça küçüktür. Değerler bölümünde dini pratiklerden oruç ve namaz hakkında sorulan sorulara gelen cevaplarla, KONDA verileri karşılaştırıldığı, bu konularda toplumun ortalama insan hakkındaki görüşünün ortalamaya yakın olduğu görülmüştür.

Farkındalık endeksinin en ilginç bulgularından biri içki içme konusunda olmuştur. Deneklerin ortalama insanın içki içmesi hakkındaki görüşlerine göre %29 u hiçbir zaman içki içmez şeklinde tanımlamışlardır. Oysa KONDA’nın 2015 yılında yaptığı Hayat Tarzı Araştırması verilerine göre toplumun %72’si hiçbir zaman içki tüketmemiştir. Her iki veri arasındaki uçurumun nedeni anlaşılamasa da, bu tablodan Türkiye’deki ortalama insanın sanılanın aksine çok daha az alkol tükettiği ve bu konuda büyük bir önyargı uyuşmazlığı olduğu tespit edilmiştir.

Türkiye nüfusunun yarısının kadın yarısının erkek olmasına ve iktidar partisinin son seçimlerde aldığı oy bilinmesine rağmen deneklere aklınızdaki ortalama insanın cinsiyeti nedir diye sorulduğunda gelen cevapların %66’sı erkek olurken, ortalama insanın seçmen olduğu parti sorusuna da %87’si Ak Parti’li şeklinde yanıt vermiştir.

Ankette Türkiye’deki ortalama insana yakınlık da ölçülmüş, 10 kişiden 6’sı ortalama insanın çekirdek ya da geniş ailesinde bulunabileceğini ve kendisinin de bu tanıma benzediğini ifade etmiş, ayrıca ortalama insan olmanın genel anlamıyla olumsuz çağrışım yapmadığı görülmüştür. Çeşitli siyasi partilerin seçmeni olmanın, ortalama insana dair bakış açısını etkilediği sonucuna ulaşan çalışmada, AKP ve MHP seçmenine sorulan tek kelimeyle ortalama insanı tanıtır mısınız sorusuna, “vatansever, dürüst, misafirperver, iyi insan, dindar, çalışkan, mert” gibi olumlu cevapların geldiği, CHP ve HDP seçmeninde ise bu tanımlamaların “koyun, cahil, muhafazakar, bencil, bilinçsiz, tembel, para, saf, menfaatçi vs.” gibi olumsuz özelliklerden oluştuğu tespit edilmiştir.

Anketten elde edilen cevaplar analiz edildiğinde, ortalama insana dair bakış açısının cinsiyet, hayat tarzı ve siyasi parti seçmenliğine göre dalgalandığı, kadın ve erkek, muhafazakar ve dindar, AKP-MHP seçmeni ile CHP-HDP seçmeni arasında ciddi görüş farklılığı olduğu görülmüştür.

Kaynak: http://konda.com.tr/tr/rapor/turkiyedeki-ortalama-insan-kim/