Tarihçe
Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı (TYAP), Ocak 2012’de gerçekleştirilen Türkiye’de Toplumsal Değişim Araştırması ile bir araya gelen çalışma grubu ile başlamıştır. Proje kapsamında alanın ilgililerini bir araya getiren yuvarlak masa toplantıları düzenlenmiş, okuma grupları ve dersler gerçekleştirilmiş ve çeşitli araştırma ve yayınlar yapılmıştır. 2014 yılında TÜBİTAK destekli olarak yürütülen bir diğer proje ise Türkiye’de Çalışma Yaşamı ve Mesleklerin İtibarı konulu araştırma projesidir. Türkiye’de ulusal çapta mesleklerin sosyal konumları ile ilgili ilk araştırma olma özelliğine sahiptir. Hem mesleki itibar skorları hem de iş ve çalışmaya dair tutumlar yaş, cinsiyet, gelir, çalışma durumu, işteki konum ve işyerinin statüsü gibi değişkenlerle çapraz analizlere tabi tutularak mesleki itibarın, iş ve çalışmaya dair tutumların belirleyicileri veya etkileyicileri ile ilgili analizler yapılmıştır. Daha sonra Türkiye Sosyoekonomik Statü Geliştirme Projesi (2015) ile sosyal bilimcilerin yanısıra birçok farklı alanda ilgili inceleme yapabilmek için ihtiyaç duyulan önemli analiz araçlarından biri olan Türkiye Sosyoekonomik Statü (SES) endeksi geliştirilmiştir. Meslek İtibarı Araştırması esas alınarak geliştirilen endekste SES bileşenleri tespit edilerek SES formülü ve ölçeği oluşturulmuş, SES grupları tespit edilmiştir. Bu süreçte ise toplumun önemli bileşenlerinden biri olan sivil toplum kuruluşları üzerine İLKE İlim Kültür Eğitim Derneği kapsamında Türkiye’de İslami STK’ların Değişimi Araştırması devam etmiştir. Şubat 2018’de tamamlanan ve bir rapor ile kamuoyu ile paylaşılan çalışma ile Türkiye’de İslami STK’ların kurulma ve kurumsallaşma tarihi, çalışma alanları "bütüncül" bir perspektifle ele alınarak İslami STK’lar amaçlar, faaliyet alanları, yöntemler ve aktörler bazında tahlil edilmiştir. Alanda geliştirilen ölçekler sonrasında Eylül 2018 itibarı ile program kapsamında Türkiye’de Sosyal Hareketlilik Araştırması başlamıştır. Proje ile Türkiye’de önemli bir ihtiyaç olan sosyal hareketliliği çözümlemek üzere gerekli kuramsal temellere sahip bir model geliştirilecektir. 2020 Haziran ayına kadar devam edecek bu araştırma kapsamında geliştirilecek model ile teorik bütünlüğü olan, pratik ve kolay uygulanabilir bir analiz aracı sağlanacaktır.
Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı, Sosyal Araştırmalar Derneği bünyesinde çalışmalarına devam etmektedir.
Kapsam
Türkiye’nin toplumsal yapısı hızlı ve daimi bir değişim ve farklılaşma süreci içerisindedir. Bu değişim sürecinin anlaşılması ve açıklanması için kapsamlı ve sürekliliği olan araştırmalara ve yeni perspektiflere ihtiyaç bulunmaktadır. Bu doğrultuda Lütfi Sunar tarafından yürütülen Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı kapsamında toplumsal değişim, tabakalaşma ve hareketlilik alanlarında araştırmalar yapılmakta, etkinlikler gerçekleştirilmekte ve yayınlar yapılmaktadır.
Amaçlar
Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı’nın (TYAP) temel amacı, Türkiye’deki toplumsal değişimin anlaşılabilmesi ve nitelikli olarak değerlendirilebilmesi için alandaki kuram ve perspektifler değerlendirilerek bilgi birikiminin ortaya konulması, değişimin ve dinamiklerini çözümlenmesi ve kavramsallaştırılarak sosyal bilim çalışmalarına temel sağlanmasıdır.
Hedefler
Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı (TYAP) kapsamında;
· Toplumsal yapı ve toplumsal değişim ile ilgili ortaya konan temel teorik yaklaşımlar ve ampirik çalışmaların değerlendirilmesi,
· Toplumsal yapının tahlil edilmesini sağlayacak model ile teorik bütünlüğü olan, pratik ve kolay uygulanabilir analiz araçlarının geliştirilmesi,
· Türkiye toplumsal yapısının, bileşenlerinin, hareketliliği sağlayan dinamiklerin çözümlenmesine ve tartışılmasına katkı sağlayacak akademik toplantıların düzenlenmesi ve yayınların literatüre kazandırılması hedeflenmektedir.