Toplumsal Yapı Araştırmaları Meslekler Atölyesi Gerçekleştirildi

Türkiye’deki toplumsal değişimin anlaşılabilmesi ve nitelikli olarak değerlendirilebilmesi için alandaki kuram ve perspektifler değerlendirilerek bilgi birikiminin ortaya konulmasını amaçlayan Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı kapsamında İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde düzenlenen meslekler konulu atölye 4-5 Mart tarihlerinde yoğun bir katılımla gerçekleştirildi. Alandan çok sayıda akademisyenin katıldığı atölye, öğrenci ve araştırmacıların da yoğun ilgisine sahne oldu.

İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi ve atölye koordinatörü Doç. Dr. Lütfi Sunar açılış konuşmasında Türkiye’de toplumsal yapı incelemelerinin geliştirilmesi gerektiğine vurgu yaptı. Sunar bu anlamda mesleklerin daha derinlikli incelenmesinin alana önemli katkılar sunacağını dile getirdi. MEB Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürü Prof. Dr. Kemal Varım Numanoğlu ise ‘Mesleki Eğitimin Geleceği’ konulu açılış konferansında Türkiye’de mesleki teknik eğitimin hâlihazırdaki durumunu farklı bileşenleri ile açıklayarak MEB’in 2023 Eğitim vizyonuyla birlikte dinleyicilerle paylaştı. 

Doç. Dr. Lütfi Sunar moderotörlüğünde gerçekleşen ‘Değişen İşler ve Meslekler’ başlıklı açılış panelinde Prof. Dr. Veysel Bozkurt, Prof. Dr. Ali Ergur ve Prof. Dr. Nihat Erdoğmuş konuşmacı olarak katıldı. Post-endüstriyel dönüşüm sonrasında Türkiye’de çalışma hayatı ve işler konusuna odaklanan Bozkurt, konuşmasında Türkiye’nin orta seviye teknolojiye ve vasıflı iş gününe sahip bir ülke olduğunu belirterek yüksek teknolojiye yetişme serüveninde, geleceğin meslekleri listesinin her an değiştiğini ve yeni meslek gruplarının ortaya çıktığını belirtti. Galatasaray Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ali Ergur ise ‘Ustalık ve Teknoloji Eklemlenmesi: Beceri, Deneyim, Kesinlik’ başlıklı konuşmasında tıp ve havacılık sektöründe farklı kademelerde çalışanlar üzerinden teknolojinin meslek hayatındaki belirleyici ve değişen rollerini inceledi. Ergur, teknoloji geliştikçe ustanın makine karşısındaki konumu ve niteliğinin küçüldüğünü, mesleklerin ustalarına kendilerini geliştirecek zamanı, deneyimi ve beceriyi veremediğini vurguladı. Oturumun son konuşmacısı olan Prof. Dr. Nihat Erdoğmuş ise mesleki kimliğin inşasını vurgulayarak meslekle ilgili plan yaparken, kişinin keşif, yükselme, sürdürme, düşüş gibi kariyerde temel evrelerin bütününü göz önüne alması gerektiğini belirtti. 

Atölyenin ilk oturumunda Doç. Dr. Yunus Kaya oturum başkanlığında bankacılar, tır şoförleri, gerantologlar ve müzisyenler üzerinden mesleklerin toplumsal yapı içerisindeki konumları değerlendirildi. Doç. Dr. Özgür Arun, Türkiye yaşlanma alanının temel dinamiklerini sunarak aktörleri ve arasındaki ilişkileri değerlendirdi. Doç. Dr. Uğur Zeynep Güven ise müzisyenlik mesleğinin değişen nitelikleri ve pratiği üzerinden toplum içerisindeki değişen konumunu dinleyicilerle paylaştı. Dr. Onur Uca ise değerler dünyası kavramları üzerinden meslekler arası değer ekonomisinin işleyişini bankacı ve tır şoförü örneği üzerinden açıkladı.

İstanbul Medeniyet Üniversitesi öğretim görevlisi Prof. Dr. Murat Taşdemir'in moderatörlüğünde gerçekleşen ikinci oturumda ise öğretmenlik, ahçılık ve sahaflık ele alındı. Doç. Dr. Lütfi Sunar, Cahide Enginar, Hüseyin Önal, Esma Küçükbay Türkiye’de öğretmenlik mesleğinin statüsünü karşılaştırmalı bir çerçeveden değerlendirerek meslek kanununa dair bir çerçeve önerisi paylaştı. Dr. Erhan Akarçay, Türkiye’de aşçılık mesleğinin değişen görünümlerini etnografik saha çalışmasına dayalı olarak analiz etti. Erol Keskin ise İstanbul örneği üzerinden sahaflık mesleğindeki mesleki mantık ve kimliğinin dönüşümünü inceleyerek, sebeplerini, mekanizmalarını ve sonuçlarını ortaya koydu.

Meslekler Atölyesinin 5 Mart Salı günü gerçekleşen ilk oturumda Dr. Cengizhan Yıldırım’ın moderatörlüğünde tabakalaşma deneyimleri, toplumsal hareketlilik ve gassallığın değişen mesleki formu konuşuldu. Doç.Dr. Adem Sağır ve Zeynep Aktaş ise gelenekselden moderne geçişte ölü bedenlerin yönetiminde dini bir mesleki form olarak gassalları ele aldı. Dr. Ayça Yılmaz Deniz ise yaşanmış deneyimlerin ve öznelliğin toplumsal hareketlilik ve tabakalaşma tartışmalarındaki yerini sorguladı. Dr. Caner Özdemir ise bildirisinde Türkiye’deki toplumsal tabakalaşmanın meslek statüleri baz alınarak haritalandırılması, sosyal hareketlilik düzeyinin hesaplanması ve toplumsal tabakalaşma ve hareketliliği etkileyen sosyo-ekonomik değişkenleri ele aldı. 

Atölyenin ikinci oturumu Dr. Öğr. Üyesi Fatih Yaman’ın oturum başkanlığında gerçekleşti. Arş. Gör. Sait Gülsoy dünyada ve Türkiye’de e-sporun gelişim süreci ve siber atlet olarak tanımlanan bireylerin meslek oluşumunu ele aldı. Dr. Öğr. Üyesi Murat Yüksel ise bir serbest zaman aktivitesi olan sporun profesyonel mesleğe dönüşümünü ve yukarı doğru dikey sosyal hareketliliğe etkisini değerlendirdi.

Atölyenin son oturumuna ise Doç. Dr. Uğur Zeynep Güven’in başkanlığında gerçekleşti. Araş. Gör. Ayşe M. Tezcan kültürel sermaye ve kuşak farkının akademisyenliğin meslek olarak seçilmesine etkisini değerlendirdi. Dr. Muhammet Fırat ve Doç. Dr. Reşat Açıkgöz ise çingenelerin çalışma yaşamını etnisite ve güvencesizlik bağlamında ele aldı.Arş. Gör. Sinan Acar ise, beyaz yakalı sağlık personellerinin iş şartlarındaki esneklik ve güvencesizliği ele aldı.

4-5 Mart 2019 tarihlerinde gerçekleştirilen atölyede öğretmenlik, aşçılık, sahaflık, gerotologluk, müzisyenlik, bankacılık, tır şöförlüğü gibimesleklerin değişimi 5 oturumda 14 bildiri ile farklı perspektiflerden ele alındı. Atölyede çalışma yaşamı ve sosyal yapı konusu farklı alanlardan uzmanların katılımı ile tartışıldı. 

İki gün boyunca yoğun bir katılımla gerçekleşen atölye Santuri Sedat Anar ile sokak müzisyenliği üzerine söyleşi ve santur dinletisiyle sona erdi.

Analiz: Merve Akkuş Güvendi