Türkiye de Sosyal Bilimlerde Toplumsal Değişim

Türkiye’de daimi ve hızlı bir toplumsal değişim yaşanırken Türk sosyolojisinde konunun gerektiği gibi ele alındığını söylemek güç görünmektedir. Toplumsal değişme ile ilgili bütünlüklü teoriler ve kapsamlı ampirik analizlerin gerçekleştirilmemesi hayret vericidir. Öte yandan toplumsal değişim konusu genellikle modernleşme ile birlikte ele alınmıştır. Sosyolojik literatürde Batı dışı toplumlardaki değişimi ele almada kullanılan modernleşmeci bakışın Türkiye sosyal bilimler dünyasında toplumda yaşanan değişimleri ele almada temel oluşturması söz konusudur. Belki de değişim ile ilgili zaafyetin en önemli nedenini burada aramak makul olabilir. Bu yazıda kendi içinde tutarlı analizler gerçekleştiren ve nispeten birbirilerinden farklı yaklaşımları temsil eden Mümtaz Turhan, Mübeccel B. Kıray, Şerif Mardin ve Kemal H. Karpat’ın yaklaşımları açıklanıp değerlendirilecek ve neticesinde niçin toplumsal değişimi açıklayan kapsamlı teorilerin olmadığı tartışılacaktadır. Bu dört ismin açıklamalarından hareketle sonuçta modernleşmeci bakışı aşan bir değişim incelemesinin imkânları ele alınmaktadır.