Türkiye'de Toplumsal Değişim Çalışmalarının Kuramsal Temelleri

Türkiye’de toplumsal değişimle ilgili çalışmalar çok fazla değildir. Bu çalışmalar arasında belirli kuramsal temellere yaslanan ve kapsamlı açıklamalar geliştirebilenler ise iyice kısıtlıdır. Öte yandan toplumsal değişme daima modernleşme ile birlikte ele alınmaktadır. Hatta pek çok ismin toplumsal değişmeyle ilgili temel fikirlerini ortaya çıkarabilmek için onların modernleşme analizlerini incelemek gerekmektedir. Esasında bu tür bir iç içe geçmişlik sosyolojinin dil ve kavramlarından kaynaklandığı kadar; Türkiye’nin modernleşme macerasının bizatihi kapsamlı bir toplumsal değişime tekabül etmesinden de beslenmektedir. Dolayısıyla modernleşme ve toplumsal değişim daimi olarak birbirinin içine geçmiş olarak ele alınmaktadır. Bu çalışmaların tasnif edilmesi, birbirleriyle benzerliklerinin ve farklılıklarının ortaya konulması alanda yapılabilecek yeni çalışmalara zemin oluşturması bakımından önem arzetmektedir. Bu tür bir tasnifin en sağlıklı biçimde yapılabileceği zemin bu çalışmaların dayandıkları kuramsal temellerden hareketle gerçekleştirilebilir. Bu çalışmada Türkiye’de toplumsal değişimle ilgili çalışmaların kuramsal zemini olarak Marksist ATÜT yaklaşımı, Weberyen patrimonyalizm modeli ve yapısal işlevselci modernleşme kuramları belirlenmiştir.