Türkiye de Toplumsal Değişimi Açıklamak

Sosyal değişme analizi sosyolojinin köşe taşı olmasına rağmen ülkemizde hâlen çok az gelişmiştir. Bunun iki nedeni mevcuttur: Birincisi açık bir biçimde açıklayıcı olmadığı görülse de kültürel kurtuluşçu, mateyalist ve aktör temelli sosyal değişme teorileri hâlen varlıklarını sürdürmektedir. Bu teoriler çoğunlukla beklenmedik bir değişim karşısında bozguna uğrasalar da hâlen popüler varlıklarını sürdürürler. İkinci olarak da değişimi açıklamak üzere çok etkenli ve unsurlu teorilerin gerekliliğini kabul edenler için bunu gerçekleştirmek çok zor bir görevdir. Basit teorileri kurmak kolay olsa da bunlar yetersizdir; diğer taraftan karmaşık modeller daha gerçekçidir ama bunları inşa etmek zordur. Ancak mevcut teorilere yönelik çetin eleştiriler dikkate alındığında gerçeklikten hareket eden tek boyutlu ve ideolojik olmayan değişim teorilerine olan ihtiyaç da çok açıktır. Öte yandan Türkiye’de değişim daima modernleşme/modernleşememe ikileminde ele alınagelmiştir. Toplumun gitmesi gereken bir yön olduğu fikri Türkiye’de toplumsal değişimi her daim ideolojik bir gerilim hattına dönüştürmekte ve “normal” toplumsal değişim için alan kalmamaktadır. Her tür olgunun modernleşme ile açıklanması sosyal bilimlerde bir modernleşme yorgunluğu yaşanmasına neden olmaktadır. Bu bildiride toplumsal değişimle ilgili olarak Türkiye’de çok boyutlu, vakadan hareket eden, tarihsel olarak tutarlı bir açıklamanın temelleri tartışılmıştır.

Lütfi Sunar, Modernleşme Yorgunluğu ve Teori Sorunu Türkiye’de Toplumsal Değişimi Açıklamak, Toplumsal Değişim Sempozyumu, 25-27 Mart 2016, İstanbul